W dniach 4-6 grudnia 2024 roku odbyła się trzecia edycja Szkolenia dla Sędziów z Koncyliacji i mediacji organizowana przez polską sekcję Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów na rzecz Mediacji GEMME z siedzibą w Paryżu, polską fundację ProMediation&ProWellness Foundation z siedzibą w Suwałkach oraz amerykańską fundację Weinstein International Foundation w San Francisco.
Poniżej prezentujemy sprawozdanie autorstwa dr Sandry Zientalewicz, Sędziego Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi.
W dniach 4-6 grudnia 2024 roku odbyła się trzecia edycja Szkolenia dla Sędziów z Koncyliacji i mediacji organizowana przez polską sekcję Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów na rzecz Mediacji GEMME z siedzibą w Paryżu, polską fundację ProMediation&ProWellness Foundation z siedzibą w Suwałkach oraz amerykańską fundację Weinstein International Foundation w San Francisco, zajmującą się promocją mediacji na świecie. W tym roku na szkoleniu wystąpili goście ze Stanów Zjednoczonych oraz Sędziowie z Polski, a udział wzięli również Sędziowie z Ukrainy, w tym przedstawiciele Sądu Najwyższego Ukrainy.
Kulminacyjnym wykładem szkolenia była prezentacja funkcjonującej w sądach amerykańskich koncepcji Multidoor Courthouse oraz przedstawienie możliwości jej przeniesienia na grunt polski przez Sędziów z Łodzi i Poznania. Autorami projektu obejmującego szczegółowe rozwiązania przenoszące koncepcję na grunt krajowy byli Sędzia SO Piotr Marciniak - Prezes SO w Poznaniu, Sędzia SO Magdalena Ławrynowicz - Koordynator do spraw mediacji w SO w Poznaniu oraz Sędzia SR Piotr Chańko - wizytator do spraw cywilnych i p.o. Koordynatora do spraw mediacji cywilnej w SO w Łodzi. Sędziowie pokazali koncepcję mostu pomiędzy dwoma Sądami: SO w Poznaniu i SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, w których od marca 2025 roku będą realizować program pilotażowy. W Poznaniu pilotaż obejmie Wydziały Cywilne a w Łodzi Wydziały Gospodarcze. Dobór Sądów i Wydziałów ma na celu wykazanie, że zastosowane rozwiązania, przy uwzględnieniu różnic w obu kategoriach spraw i strukturze referatów – dają wymierne efekty. W ramach pilotażu sprawy będą kwalifikowane pod kątem potencjału mediacyjnego oraz pod kątem możliwości skierowania ich do koncyliacji prowadzonej przez sędziego w celu wypracowania ugody ze stronami. Program zakłada ustandaryzowanie czynności sądu, a także włączenie referendarzy i asystentów w system ADR.
Filarami projektu mają być zmiany organizacyjne w pionach objętych pilotażem, szkolenia dla Sędziów, referendarzy i asystentów z elementów ADR, ze szczególnym uwzględnieniem koncyliacji, a także szkolenia i działania edukacyjne skierowane do pełnomocników, których celem ma być pokazanie zalet nowej koncepcji - sądu otwartego na rozwiązywanie konfliktów a nie jedynie załatwiającego kolejne „numerki statystyczne”. Celem pilotażu ma być wypróbowanie rozwiązań kompleksowych i zaprezentowanie wyników na zakończenie pilotażu, w celu wykazania w sposób empiryczny, że stosowanie narzędzi związanych z case management, transparentną i odformalizowaną komunikacją ze stronami i uczestnikami postępowań, prowadzi do zwiększenia efektywności pracy sądu, przeciwdziała wypaleniu zawodowemu, ale też pozwala rozwijać się samym sędziom i pracownikom Wymiaru Sprawiedliwości.
Zdaniem Daniela Weinsteina, Sędziego z Kalifornii w stanie spoczynku, mediatora i jednego z najważniejszych przedstawicieli środowiska mediacyjnego w Stanach Zjednoczonych, przedstawiona przez Sędziów z Polski koncepcja MDC jest najbardziej kompleksowym i zupełnym programem w Europie, mającym największe szanse na transponowanie amerykańskiej koncepcji MDC do kontynentalnego porządku prawnego.
W ramach Multidoor Courthouse mają odbywać się zarówno szkolenia dla prawników z Polski prowadzone przez stypendystów Weinstein JAMS International Fellowship, jak również przez wykładowców z Polski. Podstawowym celem jest jednak zmiana paradygmatu rozwiązywania sporów i odejście od kultury litygacji na rzecz kultury polubownego rozwiązywania sporów, stąd
udział w projekcie również mediatorów oraz pełnomocników. Autorzy nie wykluczają również, że pod wpływem wyników pilotażu może zaistnieć potrzeba zmian legislacyjnych, w szczególności nadania szerszych ram koncyliacji sądowej.
W ramach szkolenia, uczestnicy mogli zapoznać się również z amerykańskim punktem widzenia na mindfulness w pracy sędziego oraz zarządzaniem konfliktem w deglobalizującym się świecie, a także wysłuchać poglądów na budowanie trwałego pokoju za pomocą mediacji w kontekście odbudowy Ukrainy. Prezentacje zostały entuzjastycznie podsumowane przez uczestników w ramach wygaszanych komentarzy i refleksji na forum kończącym szkolenie.